Celem pracy hodowlanej jest uzyskanie pokolenia potomnego lepszego od pokolenia rodzicielskiego co daje postęp genetyczny pokolenia. Selekcja jest metodą, która umożliwia uzyskanie takiego efektu. Dzieli ona populację na dwie części, dobrą i złą, dobrą spełniającą kryteria postawione przez hodowcę i złą przeznaczoną do brakowania, eliminacji.
Skuteczna selekcja polega na wyborze najlepszych kandydatów na rodziców nowych pokoleń. W wyniku pozytywnie wykonanych prac hodowlanych, w ramach selekcji otrzymujemy pokolenie potomne w którym widzimy znaczący postęp hodowlany. Aby tak było selekcja musi być przeprowadzona starannie i dokładnie. Cechy wybrane przez hodowcę muszą być pod stałym naciskiem hodowlany. Bardzo ważne jest zwrócenie uwagi na wskaźnik odziedziczalności cech i przy krzyżowaniach po ocenie hodowlanej wybieramy odpowiednich rodziców – musimy wiedzieć jakie cechy przekazują samce a jakie samice przy hodowli danych gatunków zwierząt.
Możemy wyróżnić trzy rodzaje selekcji:
- Selekcja stabilizująca
- Selekcja kierunkowa
- Selekcja różnicująca
Przy selekcji stabilizującej krzyżujemy osobniki o zbliżonych do średniej genotypach, ewentualnie krzyżujemy ekstremalne genotypy. Hodowca uznaje, że dane cechy uzyskane w wyniku prac selekcyjnych są wystarczające i postanawia je utrwalić.
Selekcja kierunkowa polega na wyborze cech do krzyżowania w jednym kierunku, cechy mają duże lub małe wartości. Prace skoncentrowane są na rozwoju tych cech i są pod stałym naciskiem selekcyjnym. Hodowca dąży do wzrostu, rozwoju tych cech. Mogą być to zarówno cechy fenotypowe jak i genotypowe.
Selekcja różnicująca polega na krzyżowaniu ekstremalnych genotypów. Krzyżujemy małe z małymi, duże z dużymi. Eliminujemy genotypy o wartościach pośrednich. Ten typ selekcji jest wykorzystywany przy hodowlach amatorskich.
Selekcja może być prowadzona w kierunku jednej lub kilku cech. Musimy pamiętać przy tym, że wiele genów ma działanie plejotropowe. Pracując nad jedną cechą wpływamy na inne. Zmienność tych cech możemy przewidywać przy pomocy współczynnika korelacji genetycznej.
Korelacja genetyczna jest zależnością polegająca na oddziaływaniu genów na dwie różne cechy. Korelacja genetyczna mierzy stopień zależności oddziaływania jednego genu na dwie różne cechy. Przyjmuje wartości matematyczne od -1 do 1.
Znajomość korelacji genetycznej ma znaczący wpływ na kształtowanie indeksów selekcyjnych.
Selekcja może być prowadzona w kierunku jednej , ale też w kierunku kilku cech. Możemy tutaj mówić o :
- selekcji tandemowej
- selekcji niezależnych poziomów brakowania
- selekcji na indeks selekcyjny
Przy selekcji tandemowej pracujemy na poszczególnymi cechami po kolei. Doskonalimy cechę 1, później cechę 2 itd. Tego typu selekcja rozkłada się na lata pracy hodowlanej.
Selekcja niezależnych poziomów brakowania polega na wyborze do doskonalenia kilku cech i określeniu ich minimalnych wymagań.
Miodność > 20 kg z rodziny rocznie
Współczynnik VSH > 60%
Łagodność > 4
Brak rojliwości >4
Selekcja na indeks selekcyjny polega na wyborze cech do doskonalenia i nadaniu im wartości ekonomicznych. Doskonalone tutaj mogą być zarówno cechy produkcyjne jak i fenotypowe.
Przy selekcji na kilka cech najlepsza jest ta metoda, a po niej metoda niezależnych poziomów brakowania.
Ze względu na reakcję populacji na selekcję, możemy mówić o:
- selekcji bezpośredniej
- selekcji pośredniej.
Selekcja bezpośrednia, gdy oddziałujemy bezpośrednio na cechy doskonalone i selekcja pośrednia, gdy selekcjonowane są cechy skorelowane z cechą doskonaloną.
Według znawców hodowli, doskonalona liczba cech nie powinna być większa niż 5-6. Przy większej liczbie cech, wręcz niewykonalne jest zapanowanie nad procesem hodowli.
Miarą skuteczności selekcji jest postęp hodowlany. Postęp hodowlany definiujemy jako różnicę średniej wielkości cech pokolenia potomnego w stosunku do średniej wartości cech pokolenia rodzicielskiego.
Wartość postępu hodowlanego zależna jest od:
- dokładności oceny wartości hodowlanej
- intensywności selekcji
- zmienności genetycznej
Wpływ na wielkość postępu hodowlanego ma zmienność genetyczna, a bezpośrednio odziedziczalność cech.
Należy tutaj wspomnieć, że wzrost wartości hodowlanej na skutek poprawy warunków środowiskowych, czy poprawy warunków bytowych zwierząt nie jest postępem genetycznym, nie jest postępem hodowlanym.
Przedstawiona powyżej selekcja nazywana jest selekcją zootechniczną – sztuczną . Istnieje też selekcja naturalna.
Comments are closed